Ditulis oleh:

Buta-pekak atau deafblindness adalah keadaan kehilangan penglihatan dan pendengaran secara serentak yang memberi kesan besar kepada kehidupan seseorang. Kehilangan ini boleh berlaku sepenuhnya atau sebahagian, dan ia menjejaskan keupayaan komunikasi, mobiliti, serta akses kepada pendidikan. Menurut World Federation of the Deafblind (WFDB), individu buta-pekak memerlukan strategi pembelajaran dan komunikasi yang benar-benar disesuaikan dengan keadaan deria mereka. Dalam era digital, teknologi telah muncul sebagai satu alat yang mampu membuka pintu baharu dalam pendidikan untuk golongan ini.

Antara teknologi bantuan yang paling memberi kesan ialah paparan Braille dinamik atau refreshable Braille display (Rajah 1). Peranti ini membolehkan teks digital ditukar kepada tulisan Braille secara masa nyata, membolehkan pelajar mengakses pelbagai bahan pembelajaran dari komputer, tablet atau telefon pintar. Selain itu, alat komunikasi augmentatif dan alternatif (AAC) membantu pelajar membina ayat menggunakan simbol, teks atau Braille yang kemudiannya dipaparkan atau dihasilkan dalam bentuk suara. Peranti berasaskan getaran atau teknologi haptik pula digunakan untuk memberi isyarat amaran, panduan arah atau tanda perubahan aktiviti di bilik darjah.

Kemajuan terkini dalam kecerdasan buatan (AI) turut memperkayakan pengalaman pembelajaran untuk pelajar buta-pekak. AI mampu menyesuaikan kandungan pembelajaran mengikut tahap keupayaan pelajar, menterjemah teks ke dalam Braille secara automatik, malah membantu mengesan halangan fizikal di persekitaran melalui sensor pintar. Semua ini memberi peluang kepada pelajar untuk belajar dengan lebih berdikari dan interaktif. Namun, pelaksanaan teknologi ini bukannya tanpa cabaran. Kos peranti seperti paparan Braille dinamik masih terlalu tinggi untuk kebanyakan sekolah. Selain itu, kekurangan latihan guru dalam mengendalikan teknologi bantuan, masalah penyelenggaraan, serta kesesuaian kandungan pembelajaran dengan budaya tempatan turut menjadi halangan. Tanpa penyelesaian kepada isu ini, teknologi berisiko menjadi alat yang jarang digunakan, walaupun potensinya sangat besar.

Bagi memastikan teknologi dapat memberi kesan yang optimum, beberapa langkah perlu diambil. Kerajaan boleh mempertimbangkan subsidi atau dana khas bagi pembelian peranti untuk sekolah dan pelajar yang memerlukan. Guru dan ibu bapa pula perlu diberikan latihan intensif supaya mereka benar-benar mahir menggunakan teknologi bantuan ini. Pembangun teknologi juga perlu bekerjasama dengan komuniti buta-pekak untuk menghasilkan peranti yang mesra pengguna, tahan lama, dan sesuai dengan keperluan tempatan. Selain itu, integrasi teknologi dalam kurikulum sekolah perlu dilakukan secara sistematik, bukan sekadar sebagai aktiviti tambahan.

Selain itu, kolaborasi antara pihak sekolah, organisasi bukan kerajaan (NGO), dan syarikat teknologi juga berpotensi mempercepatkan akses kepada teknologi pendidikan untuk pelajar buta-pekak. Melalui program tanggungjawab sosial korporat (CSR), banyak syarikat teknologi boleh menyumbang peranti atau perisian secara percuma, sementara NGO boleh menyediakan program latihan asas kepada guru dan pelajar. Pendekatan ini telah terbukti berkesan di beberapa negara maju, di mana kerjasama rentas sektor telah mengurangkan jurang teknologi di sekolah luar bandar.

Peranan komuniti dan keluarga juga tidak boleh diketepikan. Bagi pelajar buta-pekak, pembelajaran tidak hanya berlaku di sekolah tetapi juga di rumah. Sokongan daripada ahli keluarga, seperti membantu anak mengendalikan peranti Braille atau mengajar isyarat sentuhan, boleh meningkatkan keberkesanan penggunaan teknologi. Keluarga yang terlibat secara aktif dalam proses pembelajaran biasanya melaporkan perkembangan komunikasi dan keyakinan diri anak yang lebih baik.

Penyelidikan berterusan juga penting bagi memastikan teknologi yang dibangunkan benar-benar memenuhi keperluan pelajar buta-pekak. Universiti, pusat penyelidikan, dan guru di sekolah khas boleh menjalankan kajian lapangan untuk menilai keberkesanan peranti tertentu, mengenal pasti kekangan penggunaan, dan memberi cadangan penambahbaikan. Data ini sangat berguna untuk pembuat dasar, kerana ia memastikan pelaburan dalam teknologi pendidikan adalah berdasarkan bukti, bukan sekadar trend.

Akhir sekali, pendekatan pengajaran yang memanfaatkan teknologi perlu mengambil kira prinsip pendidikan inklusif. Walaupun pelajar buta-pekak mempunyai keperluan unik, mereka juga berhak mendapat peluang untuk belajar bersama rakan sebaya dalam persekitaran yang sama. Teknologi boleh menjadi jambatan yang merapatkan jurang ini, membolehkan pelajar buta-pekak terlibat dalam aktiviti kelas secara serentak dengan pelajar lain, sama ada melalui paparan Braille masa nyata, aplikasi terjemahan isyarat sentuhan, atau komunikasi melalui papan interaktif.

Kesimpulannya, teknologi telah membuka ruang baharu untuk pendidikan golongan buta-pekak, memberikan mereka peluang untuk mengakses ilmu pengetahuan, berkomunikasi dengan lebih efektif, dan menjalani kehidupan yang lebih berdikari. Namun, teknologi hanyalah satu bahagian daripada solusi, tetapi kejayaan sebenar terletak pada usaha bersama pihak kerajaan, pendidik, komuniti, dan pembangun teknologi untuk memastikan ia dimanfaatkan sepenuhnya. Dengan pendekatan yang inklusif dan menyeluruh, kita bukan sahaja menyediakan alat pembelajaran, tetapi juga membuka laluan kepada masa depan yang lebih cerah untuk setiap individu buta-pekak.